Voorzitter,
Oostzaan staat voor grote uitdagingen. Onze financiële situatie blijft zorgelijk, en de effecten van het personeelstekort op onze ambtelijke organisatie zorgen ervoor dat zelfs een minimaal niveau aan dienstverlening garanderen een uitdaging is. Tegelijkertijd krijgt de gemeente er steeds meer belangrijke taken bij, zonder dat er genoeg geld vanuit het Rijk bijkomt. We willen onze grote waardering uitspreken voor de ambtelijke organisatie, die onder deze uitdagende omstandigheden hun werk doen. Zonder hun toewijding, creativiteit, flexibiliteit en expertise waren we nog veel verder van huis. Onze dank is groot.
Ik wil deze beschouwingen graag beginnen met Klimaat. Gisteren stond ik samen met 85.000 mensen op de Dam voor de grootste Klimaatmars ooit. De gevolgen van klimaatverandering liggen niet in de toekomst. We zien het nu. Extreme regenbuien, bosbranden, hevige stormen en ongekende hitte. Afgelopen jaar hebben we die ook in Oostzaan gevoeld. Deze week stonden schoolpleinen onder water en straten blank omdat zoveel water in een keer niet afgevoerd kon worden.
Er moeten snel grote stappen gezet worden op het gebied van duurzaamheid, biodiversiteit en klimaat.
Inwoners, bedrijven, overheid - we hebben allemaal onze eigen rol te spelen.Alleen als we allemaal ons steentje bijdragen, komen de klimaatdoelen in zicht.
En laten we duidelijk zijn: de prijs van nu niks blijven doen en de bal doorspelen naar toekomstige generaties, is vele malen hoger dan die van nu actie ondernemen.
Helaas zien we dat de coalitie weinig prioriteit geeft aan deze onderwerpen. In de begroting zien we bedroevend weinig eigen initiatieven van de gemeente op het gebied van duurzaamheid en klimaat. We doen vooral mee met regionale en provinciale regelingen en initiatieven. En natuurlijk moeten we voor een probleem van deze omvang samenwerken. Dit is groter dan Oostzaan. Maar het gebrek aan eigen initiatieven zie je terug in het dorp: veel steen, weinig beschutting voor dieren in vernieuwde groenperken en maar weinig aandacht voor deze onderwerpen op de communicatiekanalen van de gemeente.
We zien wel investeringen in toerisme, terwijl het aantal bezoekers van het Twiske en het Oostzanerveld al jaren groeit en de natuur ook hier steeds meer onder druk staat. Investeren in kanoroutes en steigers zonder dat minder gewenste vormen van recreatie ontmoedigd worden, leidt volgens ons alleen maar tot een hogere recreatiedruk. We zeiden het vorig jaar, we zeggen het nu weer: De natuur is geen verdienmodel.
Bovendien, als je kijkt naar alle zaken waar niet genoeg geld of personeel voor is, dan vragen wij ons serieus af waarom deze coalitie hier een prioriteit van maakt. Wat dat doen ze. Als geld en ambtelijke capaciteit zo schaars zijn, dan is alles wat wel gedaan wordt een bewuste keuze.
Voorzitter, daarmee hebben we meteen een ander pijnpunt voor GroenLinks te pakken. In tijden van zeer beperkte financiële middelen, onzekerheid over de toekomst en beperkte ambtelijke capaciteit is juist een samenhangende en onderbouwde visie nodig om zo effectief mogelijk te besturen. Een bereidheid om ‘out of the box’ te denken, en de stip op de horizon heel duidelijk op ons netvlies te houden. Met een versnipperde lading laaghangend fruit kom je er niet. En juist die visie missen wij. We zien veel ongetoetste ideeën en aannames in deze begroting, en weinig samenhang.
Voorzitter, wel zijn wij blij met extra geld voor onze jeugd. Een locatie waar zij kunnen samenkomen lijkt ons een belangrijke stap. Oostzaan moet ook voor onze jeugd een fijne plek zijn om te wonen. Voor oudere kinderen en tieners is hier nog wel een hoop te verbeteren.
Ook zien we dat er goede stappen gezet zijn in het sociale domein. Maar wij zijn teleurgesteld dat er geen steun voor het Warme Huis is opgenomen in deze begroting. In een welvarend dorp als Oostzaan is het onacceptabel dat mensen in armoede leven. Het Warme Huis heeft het afgelopen jaar laten zien dat het een belangrijke bron van steun is voor een groep mensen die de gemeente maar moeilijk kan bereiken. Dit mooie initiatief moet op de gemeente kunnen rekenen.
Want de onzekere situatie waarin Oostzaners voor Elkaar zich nu in bevindt, is ontzettend zwaar voor de vrijwilligers. Daarom dienen we samen met D66, Oostzaan Natuurlijk en CDA een amendement in om een reservering vast te leggen voor het Warme Huis, zodat de vrijwilligers een garantie hebben, vooral als een evaluatie nog op zich laat wachten.
Afgelopen winter heeft het Warme Huis voor veel mensen de impact van inflatie-armoede verzacht. Laten we ervoor zorgen dat ze dit deze winter weer goed kunnen doen. Er zijn toezeggingen gedaan aan het Warme Huis, maar wij zien die graag zwart op wit in deze begroting. Laten we het Warme Huis niet in de kou laten staan.
Voorzitter, dit college zegt betrouwbaar bestuur belangrijk te vinden. Maar wij zien dat staand beleid, zoals de Dierenwelzijnsnota, maar beperkt uitgevoerd wordt, en dat aangenomen moties en amendementen soms gewoon genegeerd worden. Of dat ze met zoveel vertraging worden uitgevoerd, dat kostbare tijd verloren gaat.
Zoals in het geval van onze motie veilig zwemwater van begin mei. Het zwemseizoen 2023 is gekomen, en weer gegaan. We gaan ervan uit dat deze motie voor het zwemseizoen 2024 wel wordt uitgevoerd, zodat onze inwoners geinformeerde keuzes kunnen maken over waar ze veilig willen gaan zwemmen.
In dat kader wil ik ook aandacht vragen voor de Dierenwelzijnsnota. Deze is in 2021 vastgesteld en loopt tot en met 2024. Helaas is er nog vrijwel niets gebeurd om de doelen in deze nota te halen. Dit heeft absoluut te maken met het personeelstekort. Tegelijkertijd, als dit college prioriteit had gegeven aan zaken als dierenwelzijn, was al veel eerder duidelijk geworden dat er vrijwel geen vooruitgang geboekt was.
Nu is er nog maar een jaar om dichter bij de doelen te komen.
Dieren zijn levende wezens die afhankelijk zijn van de leefomgeving die wij naar onze hand zetten. Dit maakt dat veel diersoorten het moeilijk hebben of bedreigd worden in hun bestaan. Terwijl biodiversiteit van enorm belang is voor al het leven op aarde, ook voor ons. Want al dit leven bij elkaar levert grondstoffen voor bijvoorbeeld voedsel, energie en woningen. Biodiversiteit is essentieel voor het goed functioneren van ecosystemen. Mens en dier profiteren hiervan.
De doelen in de nota leveren ook een bijdrage aan duurzaamheid en klimaatdoelen. Bijvoorbeeld verstening. Dit vormt een bedreiging voor de leefomgeving van dieren en insecten. Maar het is ook een groot probleem dat hittestress en wateroverlast verergert, en bijdraagt aan bodemdaling - iets dat kan leiden tot schade aan wegen, huizen, bruggen, riolering, kabels en leidingen. Met grote kosten tot gevolg.
Eerder dit jaar dienden wij een motie in om Oostzaan in te schrijven voor het Nederlands Kampioenschap Tegelwippen. We hopen dat het college er serieus mee aan de slag gaat. Het is goed om particuliere initiatieven zoals de biodiversiteitsgroep hierbij te betrekken, maar dat alleen is niet genoeg. De gemeente moet zelf het goede voorbeeld geven. We hopen dan ook de wethouder zelf in haar kaplaarzen te zien tegelwippen in 2024.
Samen met D66 en Oostzaan Natuurlijk dienen we een motie in om het college op te roepen in 2024 grote stappen te zetten om Dierenwelzijn de aandacht te geven die het verdient.
En nu we het toch over Dierenwelzijn hebben… Het kan niemand ontgaan zijn: We hebben al jaren last van vuurwerkoverlast. Er is al lang geen sprake meer van wat kwajongensstreken een paar dagen rond de jaarwisseling. Vier maanden van het jaar, dat is dus een derde van het jaar, wordt er vrijwel elke avond geknald. Het gaat ook niet om een paar rotjes, maar om zwaar en illegaal vuurwerk.
Het gevolg: doodsbange dieren, zowel huisdieren als wilde dieren, onveilige situaties op straat en voor onze jeugd, wakker schrikkende kinderen, een verslechtering van de luchtkwaliteit en vernieling van gemeente en particulier bezit.
Een probleem van deze omvang verdient meer dan een halve regel in de begroting. Daarom dienden wij samen met het CDA, D66 en Oostzaan Natuurlijk een motie in waarin we het college oproepen om voor 2024 met een gedegen plan van aanpak te komen om de overlast in te perken, en om dat bij aanvang van het ‘vuurwerkseizoen’ in September met de raad te delen, en in 2025 verslag uit te brengen.
Voorzitter, we snappen dat het bijzonder lastig is om dit probleem aan te pakken, maar dat maakt het ons inziens alleen maar belangrijker dat de gemeente een plan van aanpak maakt en dit tijdig met de raad deelt. Want zoals het nu gaat, kan het niet langer. De gemeente moet een signaal geven aan de inwoners, en de overlastgevers, dat dit probleem serieus genomen wordt.
Even terug naar een betrouwbare overheid. Dat begint bij verantwoording afleggen naar de Raad en onze inwoners. Bij het uitvoeren van aangenomen moties en amendementen. Zoals het unaniem aangenomen amendement over afvalverwerking. Hierin stond dat in het programma van eisen voor onze afvalverwerking het behalen van de VANG doelstelling opgenomen moest worden, en dat de Raad op de hoogte gehouden moest worden. Geen van beide is gebeurd. In het programma van eisen wordt wel gesproken over vermindering van Restafval, maar de VANG doelstellingen, of andere harde doelen worden niet genoemd.
Betrouwbaar bestuur gaat ook om het zorgvuldig omgaan met de gegevens van onze inwoners, het serieus en tijdig afhandelen van klachten, en van WOO verzoeken. Hier schort het allemaal nog eens aan. Het personeelstekort bij OVER Gemeenten draagt hier aan bij. Maar de verantwoordelijkheid ligt uiteindelijk bij het college. Betrouwbaar bestuur moet gelden over de linie, niet alleen bij onderwerpen die deze coalitie goed uitkomen. Wij maken ons ernstig zorgen over deze houding van het college.
Dan is er nog de Rietkraag. In mei hebben wij de voortgang, of het gebrek daar aan op de agenda gezet. Tot grote schrik van de Raad is er een gigantisch tekort, en zijn de plannen voor een nieuwe school op de huidige locatie niet meer haalbaar. Dit heeft een grote negatieve EN permanente impact op de omwonenden, de leefomgeving, en de generaties kinderen die op het schoolplein zullen spelen.
We vragen ons af wanneer de raad hierover geïnformeerd zou zijn als wij dit niet geagendeerd hadden. En niet alleen de raad is niet op de hoogte gehouden over de ontwikkelingen, ook omwonenden hoorden niks, en worden onvoldoende betrokken. Dit moet beter. Dit soort ingrijpende beslissingen over onderwijshuisvesting moeten op een transparante manier genomen worden, op basis van beleid.
En ook als OpSpoor bouwmeester is, moet de gemeente haar verantwoordelijkheid nemen voor behoud van groen, speelruimte voor kinderen en de kwaliteit van de leefomgeving voor omwonenden van de Rietkraag. Wij zullen hier zeer scherp op blijven in 2024.
Tenslotte. Oostzaan staat voor grote beslissingen over de toekomst. Zelfstandigheid is een groot goed, en een waar GroenLinks zich altijd hard voor gemaakt heeft. Maar die zelfstandigheid komt met een prijs. En de afgelopen tijd is steeds duidelijker geworden hoe groot die prijs is. En onze inwoners zijn uiteindelijk degenen die deze prijs betalen. En dan hebben we het niet alleen over de belastingen.
Oostzaanse identiteit is meer dan een gevoel. Het zijn ook de voorzieningen, de initiatieven die doorgang kunnen vinden, de kwaliteit en de snelheid van de dienstverlening waar de burgers op kunnen rekenen. Het is ook de kwaliteit van onze schoolgebouwen en de manier waarop deze in hun omgeving passen.
En al deze zaken staan enorm onder druk. De situatie begint onhoudbaar te worden. De afgelopen tijd hebben de inwoners van Oostzaan zich kunnen uitspreken. De meningen over wat het beste is voor Oostzaan is, zijn zo divers als de Oostzaners zelf. Nu moet de raad een beslissing nemen. Wij nemen deze verantwoordelijkheid heel erg serieus en zullen alle belangen afwegen om de beste keus voor Oostzaan te maken.
Voorzitter, we willen deze algemene beschouwingen op een positieve noot te eindigen: We zijn blij met de constructieve houding en onderlinge samenwerking in de Raad op dit onderwerp. We hebben er vertrouwen in dat we samen de beste beslissing voor Oostzaan kunnen maken.
Dank u wel.