Onze organisatie werkt met toewijding, creativiteit en grote betrokkenheid, maar de rek is eruit. De gevolgen daarvan zien we iedere dag om ons heen. Het ziekteverzuim is hoog. De openbare ruimte schreeuwt om onderhoud, besluitvorming duurt lang, inwoners en ondernemers wachten te lang op antwoord en de dienstverlening piept en kraakt.

Met incidentele middelen en niet uitgegeven geld proberen we problemen op te lossen als we ze niet langer kunnen negeren. Dat zien we telkens terug: jarenlang gebrekkig groenonderhoud, gevolgd door een grote impuls als het echt niet langer zo kan… Jarenlang toenemende overlast door groepen jongeren, gevolgd door extra inzet als de situatie onhoudbaar is en de openbare veiligheid in het geding komt. Dat is geen beleid, dat is brandjes blussen.
Oostzaan is een kleine gemeente met een groot en complex takenpakket, en dat begint steeds meer te knellen. Dat vraagt om eerlijkheid, realisme en bestuurlijke moed.

De financiële positie van Oostzaan is kwetsbaar. De structurele tekorten nemen toe, terwijl onze mogelijkheden om bij te sturen beperkt zijn. De uitgaven aan jeugdzorg en WMO stijgen fors, en omdat het open-einde-regelingen zijn, hebben we daar nauwelijks invloed op.

Ondertussen zien inwoners hun woonlasten stijgen, terwijl voorzieningen en dienstverlening onder druk staan. We vragen veel van onze medewerkers, terwijl tegelijkertijd de flexibele capaciteit bij OVER Gemeenten beperkt is. Alles moet gaan zoals gepland, want elke tegenslag kan ons verder in de problemen brengen.

Dit alles maakt de noodzaak van een besluit over de bestuurlijke toekomst van Oostzaan helder. Uitstel heeft een prijs. Uitstel vergroot de onzekerheid voor medewerkers, inwoners en ondernemers. Uitstel vergroot het risico dat we wat ons dierbaar is steeds een stukje verder moeten uithollen — en dat onze meest kwetsbare inwoners hier de prijs voor betalen.

Voorzitter,
GroenLinks wil hier nogmaals benadrukken hoe groot de urgentie is om een besluit te nemen over onze bestuurlijke toekomst. Een besluit uitstellen betekent geen stilstand, maar achteruitgang: van kwaliteit, van slagkracht en uiteindelijk-  van vertrouwen.

Hoewel het besluit dat we het zelfstandig niet meer redden erg pijnlijk was, ziet GroenLinks in deze context een fusie als een kans om onze waarden te behouden en onze slagkracht te vergroten. Wat voor ons telt, is dat Oostzaan een bestuur houdt dat betrouwbaar, sociaal en toekomstbestendig is.

De bestuurlijke toekomst gaat uiteindelijk over de kwaliteit van het leven in ons dorp: of we nog kunnen zorgen voor veilige en toegankelijke straten, groene wijken en betrouwbare voorzieningen; of we in staat zijn om beleid te voeren dat niet alleen reageert, maar richting geeft. En of we lokale initiatieven een kans kunnen geven. Een fusie die past bij onze waarden kan de Oostzaanse gemeenschap sterker maken.

Tegelijk willen we vasthouden aan wat Oostzaan bijzonder maakt. GroenLinks blijft geloven in de kracht van dit dorp: in de mensen die naar elkaar omkijken, de vrijwilligers die verenigingen draaiende houden, en de inwoners die samen iets moois opbouwen, zoals de Biodiversiteitsgroep, Ducktopia en het Warme Huis. Oostzaan leeft van betrokkenheid en van het besef dat we samen verantwoordelijk zijn voor onze gemeenschap.

Wij willen een Oostzaan waar natuur en welzijn hand in hand gaan. Een dorp waar in elke straat bomen staan, waar groen beschutting geeft en de lucht zuivert, en waar biodiversiteit niet alleen een woord in beleid is, maar het leven dat we om ons heen zien in plantsoenen, oevers en tuinen. Een dorp waar dieren met respect worden behandeld en waar natuur geen verdienmodel is, maar een gemeenschappelijk goed.

We willen ook dat Oostzaan een plek is waar jongeren de kans krijgen om in hun eigen dorp te blijven wonen, ouderen kunnen doorstromen naar woningen die passen bij hun levensfase, en waar ruimte is voor vernieuwende woonvormen zoals tiny houses of collectieve bouw. Wonen moeten we niet aan de markt overlaten, want het is een randvoorwaarde voor een hechte gemeenschap.

Ook onze jeugd verdient meer aandacht dan ze nu krijgt. Ze hebben ruimte nodig om elkaar te ontmoeten, om te groeien en om hun stem te laten horen. Wie investeert in jongeren, investeert in welzijn, veiligheid en de toekomst van Oostzaan. Dat betekent structureel investeren, niet met incidentele middelen ingrijpen als het eigenlijk al te laat is.
Ook de verenigingen en lokale initiatieven verdienen onze blijvende steun. Zij vormen het hart van ons dorp. In de sportclub, de muziekvereniging of een buurtinitiatief vinden mensen elkaar. Daar ontstaat saamhorigheid en vriendschap, daar groeit het vertrouwen in elkaar. De gemeente moet hen wat GroenLinks betreft zien als partners, niet als kostenposten.

Van deze ambities zien we te weinig terug in de begroting die nu voorligt. Voor een deel ligt dat aan onze beperkte capaciteit en financiële middelen. Maar ook aan de keuzes die deze coalitie maakt. Graag hadden wij een programmabegroting gezien met meer visie, meer samenhang en meer aandacht voor duurzaamheid, klimaat en een groene, gezonde leefomgeving.

Er is te weinig verbinding tussen thema’s die juist elkaar kunnen versterken - zoals klimaatadaptatie, groenbeleid, sociale veiligheid en gezondheid. Dat is een gemiste kans om juist met beperkte middelen slagen te kunnen maken op belangrijke en urgente onderwerpen.

Ook willen we graag aandacht vragen voor betekenisvolle burgerparticipatie.
Bij projecten met een grote maatschappelijke impact, zoals de nieuwbouw van De Rietkraag, moeten inwoners niet langs de zijlijn staan, maar actief worden meegenomen. Dit is ook de ambitie van de participatienota die we als raad eerder dit jaar hebben aangenomen.

Daarom dient GroenLinks een motie in waarin we het college oproepen om in het vervolgtraject van De Rietkraag te zorgen voor brede en structurele betrokkenheid van omwonenden. Niet als formaliteit of een checkmark op onze  to-do lijst, maar als volwaardig onderdeel van het besluitvormingsproces.

Tot slot wil GroenLinks graag nog iets bijdragen aan de sociale samenhang van ons dorp. Oostzaan is klein, maar hecht. Juist in tijden van onzekerheid hebben mensen behoefte aan verbinding. En in tijden van verdeeldheid en polarisatie is die verbinding extra belangrijk.

Daarom dienen wij een amendement in om de nieuwjaarsreceptie van de gemeente Oostzaan terug te laten keren. Een moment waarop inwoners, verenigingen, ondernemers en bestuur elkaar kunnen ontmoeten; zonder agenda, maar met aandacht en interesse voor elkaar.

Voorzitter,
GroenLinks wil dat Oostzaan vasthoudt aan haar identiteit, maar die verankert in een toekomstbestendige organisatie. Op die manier is een fusie niet alleen een afscheid, maar een stap naar meer duurzaamheid, betrouwbaarheid en bestuurlijke kracht. Zo kunnen we samen blijven bouwen aan een dorp waar onze inwoners graag willen wonen.

Oostzaan is niet de omvang van haar begroting, maar de kracht van haar gemeenschap.

Dank u wel.